انواع یاخته های بافت عصبی زیست یازدهم

برای بررسی فعالیت‌های مغز از نوار مغزی استفاده می‌شود که این فعالیت‌ها را به صورت الکتریکی ثبت می‌کند. شما بعد از مطالعه این مبحث به صورت کامل با فصل تنظیم عصبی آشنا می‌شوید. هدف این مقاله، ارائه نکات طلایی و کنکوری انواع یاخته های بافت عصبی زیست یازدهم است. برای مطالعه خلاصه‌ای از ساختار یاخته های عصبی و ساختار نورون ها تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

معرفی اجزا و بررسی ساختار یاخته‌های بافت عصبی

اجزای تشکیل دهنده بافت عصبی شامل یاخته‌های عصبی و یاخته‌های پشتیبان(نوروگلیا‌ها) هستند. در مبحث انواع یاخته های بافت عصبی زیست یازدهم ابتدا به بررسی عملکرد و سپس اجزای آن می‌پردازیم.

سه عملکرد انواع یاخته های بافت عصبی زیست یازدهم

یاخته‌های بافت عصبی بسیار تحریک پذیر هستند. عملکرد این یاخته‌ها شامل تولید پیام عصبی و هدایت و انتقال آن‌ها به سایر یاخته‌ها است.

معرفی اجزای انواع یاخته های بافت عصبی زیست یازدهم

انواع یاخته های بافت عصبی 4 جزء زیر را دارند:

• دارینه(دندریت): دارینه ساختاری رشته‌ای دارد که بعد از دریافت پیام‌ها، آن‌ها را به جسم یاخته عصبی وارد می‌کند.
• آسه(آکسون): رشته‌ای که وظیفه هدایت پیام عصبی را از جسم یاخته عصبی تا انتهای پایانه خود که پایانه آسه است به عهده دارد. جسم یاخته‌ای، محلی برای قرار گرفتن هسته و انجام سوخت و ساز یاخته‌های عصبی است.
• غلاف میلین: پوششی برای پوشاندن و عایق بندی رشته‌های آسه و دارینه بسیاری از یاخته‌های عصبی است. عامل سازنده غلاف میلین، یاخته‌های پشتیبان بافت عصبی هستند که با پیچیده شدن دور رشته عصبی غلاف میلین ساخته می‌شود.
• گره رانویه: به علت ناپیوستگی غلاف میلین، این غلاف در نقاطی از این مسیر قطع می‌شوند که به گره رانویه معروف هستند.

بررسی یاخته‌های پشتیبان با انواع یاخته های بافت عصبی

با بررسی یاخته‌های پشتیبان و انواع یاخته‌های بافت عصبی به نکات زیر پی می‌بریم:

• تعداد یاخته‌های پشتیبان چند برابر یاخته‌های بافت عصبی است.
• یاخته‌های پشتیبان برای استقرار یاخته‌های عصبی از داربست استفاده می‌کنند.
• وظیفه یاخته‌های پشتیبان، دفاع از یاخته‌های عصبی و حفظ هم ایستایی مایع اطراف آن‌ها است.

چند نوع یاخته عصبی وجود دارد؟

سه نوع یاخته بافت عصبی شامل یاخته‌های عصبی حسی، یاخته‌های عصبی حرکتی و یاخته‌های عصبی رابط هستند. جزئیات و ویژگی این یاخته‌ها به صورت زیر است:

• وظیفه یاخته‌های عصبی حسی: هدایت پیام‌ها به سمت بخش مرکزی دستگاه عصبی(مغز و نخاع)
• عملکرد یاخته‌های عصبی حرکتی: انتقال پیام‌ها از بخش مرکزی دستگاه عصبی به سمت اندام‌های بدن
• یاخته‌های عصبی رابط: این یاخته‌ها در مغز و نخاع هستند و وظیفه آن‌ها فراهم کردن ارتباط بین یاخته‌های عصبی است

پیام‌های عصبی چگونه ایجاد می‌شوند؟

عامل اصلی ایجاد پیام عصبی، تغییر مقدار یون‌ها در دو طرف غشای یاخته عصبی است. با توجه به اختلاف بار الکتریکی در دو طرف غشای یاخته عصبی، اختلاف پتانسیل الکتریکی نیز ایجاد می‌شود. پتاسیل آرامش و پتانسیل سدیم- پتاسیم نیز در ایجاد این پیام عصبی نقش دارند که آن‌ها را شرح می‌دهیم.

پتانسیل آرامش

اختلاف پتاسیلی که در دو سمت غشای یاخته عصبی و در اثر عدم فعالیت آن ایجاد می‌شود در حدود 70- میلی ولت است و به پتانسیل آرامش معروف است. اختلاف پتانسیل منفی به معنی بیشتر بودن بار مثبت بیرون غشا نسبت به درون آن است. بار منفی درونی بیشتر از بار منفی بیرون غشا است.

مقدار یون‌های سدیم بیرون غشای یاخته‌های عصبی در حالت آرامش، بیشتر از مقدار پتاسیم آن است. درون غشای یاخته عصبی این مقدار برعکس است. دو نوع مولکول پروتئینی که در غشای یاخته‌های عصبی هستند و به عبور راحت‌تر یون‌های سدیم و پتاسیم از غشا کمک می‌کنند شامل پمپ سدیم- پتاسیم و کانال‌های نشتی هستند.

پتاسیم در انواع یاخته های عصبی از زیست یازدهم

فعالیت این پمپ، باعث ورود دو یون پتاسیم به درون یاخته عصبی و خروج سه یون سدیم از آن است. این پمپ برای فعالیت خود از انرژی ATP استفاده می‌کند.

کانال‌های نشتی

یون‌ها برای عبور از این کانال‌ها، باید از روش انتشار تسهیل شونده استفاده کنند. این فرایند شامل خروج یون‌های پتاسیم از یاخته‌های عصبی و ورود یون‌های پتاسیم به درون آن‌ها است. با توجه به نفوذپذیری بیشتر غشای یاخته عصبی نسبت به یون‌های پتاسیم، میزان یون‌های خروجی پتاسیم از یون‌های ورودی سدیم بیشتر است.

پتانسیل عمل

تغییر ناگهانی اختلاف پتانسیل دو طرف غشای یاخته عصبی که در اثر تحریک یاخته عصبی و در محل تحریک به وجود می‌آید پتانسیل عمل است.

کانال‌های دریچه دار

این کانال‌ها در پتانسیل عمل نقش بسیار مهمی دارند. تحریک یاخته‌های عصبی، باعث باز شدن کانال‌های دریچه دار سدیمی و پتاسیمی می‌شوند. ابتدا با باز شدن کانال‌های دریچه دار سدیمی، یون‌های سدیم وارد کانال‌ها شده و بار الکتریکی درون کانال مثبت می‌شود. بعد از زمانی کوتاه، کانال‌های دریچه دار پتاسیمی باز می‌شوند و پتاسیم از کانال‌ها خارج شده و بار درونی کانال منفی می‌شود. بعد از مدتی کوتاه نیز پتانسیل غشا به پتانسیل آرامش یعنی 70- برمی‌گردد و کانال‌ها بسته می‌شوند.

پیام عصبی چیست؟

پیام عصبی، پتانسیل عملی است که به صورت نقطه به نقطه تا پایان رشته عصبی پیش می‌رود.

نقش انواع یاخته های بافت عصبی در انتقال پیام عصبی

به ارتباط بین یاخته‌های عصبی، همایه(سیپانس) می‌گویند. یاخته‌های عصبی به هم متصل نیستند و فقط از طریق این همایه‌ها ارتباط دارند. فضای بین یاخته‌ها در محل همایه، فضای همایه‌ای(سیپانسی) است. برای انتقال پیام عصبی باید مراحل زیر طی شود:

• آزادی ناقل عصبی از طریق برون رانی(اگزوسیتوز) از یاخته عصبی انتقال دهنده(پیش همایه‌ای) به یاخته دریافت کننده(پس همایه‌ای)
• تبدیل ناقل عصبی به پروتئین بعد از رسیدن به غشای یاخته‌ای پس همایه‌ای
• تغییر نفوذ پذیری غشای یاخته پس سیناپسی به یون‌ها
• تغییر پتانسیل الکتریکی
• انتقال پیام

مولکول‌های ناقلی که بعد از انتقال پیام باقی می‌مانند باید به دو روش زیر از فضای همایه‌ای تخلیه شوند:

• تجزیه ناقل‌ها توسط آنزیم‌ها
• جذب دوباره ناقل به یاخته پیش همایه‌ای

هدف ما از تهیه درسنامه‌های کنکوری زیست، مدیریت بهتر زمان شما هنگام مطالعه است. در صورتی که خلاصه و نکات مهم را مطالعه کنید فهم و درک مطالب برای شما بیشتر می‌شود و نیازی به پرداختن به حواشی نیز نیست. جزوه انواع یاخته های بافت عصبی زیست یازدهم، توانایی درک ارتباط موضوعی این مبحث در و همچنین مطالعه ترکیبی آن را برای شما فراهم می‌نماید. برای کسب موفقیت تضمینی در کنکور زیست پلاسمی شوید. شماره تماس ما برای ارتباط با مشاوران: 09384454600.