در فصل دوم زیست شناسی یازدهم یعنی فصل حواس با گیرنده‌های حسی و محل قرارگیری آن‌ها، حواس ویژه و گیرنده‌های حسی جانوران آشنا خواهیم شد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی بخشی از گفتار حواس ویژه یعنی ساختار چشم بپردازیم این بخش بسیار مهم و البته ساده است با یادگیری آن می‌توانید به راحتی تست‌های کنکور این قسمت را پاسخ دهید.
بینایی
حس بینایی یکی از حواس ویژه انسان است و بیشتر اطلاعات محیط پیرامون خود را از دیدن و به کمک حس بینایی یعنی چشم دریافت می‌کنیم.
ساختارهای محافظت کننده از کره چشم
- پلک‌ها
- مژه‌ها
- اشک
- بافت چربی روی کره چشم
- حفره استخوانی کاسه چشم
نکته: ماهیچه‌هایی که به کره‌ی چشم متصل هستند و آن را حرکت می دهند از نوع مخطط و ارادی‌اند.
ساختار چشم
نور برای رسیدن به گیرنده‌های نوری شبکیه باید از لایه‌های متفاوتی عبور کند. این لایه‌ها را در ادامه معرفی خواهیم کرد.
1.لایه‌ی خارجی: از صُلبیّه و قرنیه تشکیل شده است.
2.لایه‌ی میانی: شامل مَشیمیّه، جسم مژگانی و عنبیّه است.
مشیمیّه: لایه ای رنگدانه دار و پر از مویرگ های خونی است.
جسم مژگانی: حلقه‌ای بین مشیمیّه و عنبیّه و شامل ماهیچه‌های مژگانی است.
عنبیّه: بخش رنگین چشم در پشت قرنیه است که در وسط آن، سوراخ مردمک قرار دارد.
3.لایه‌ی داخلی: شبکیه داخلی‌ترین لایۀ چشم است که گیرنده‌های نوری، یعنی یاخته های مخروطی و استوانه‌ای و نیز یاخته‌های عصبی در آن قرار دارند.
لایه‌ی خارجی
چشم از لایه‌های متفاوتی تشکیل شده است. لایه خارجی شامل صلبیه و قرنیه است.
- صلبیه پرده‌ای سفید رنگ و محکم است.
- صلبیه، پوشش خارجی سفید رنگی است که جدار چشم را در عقب و اطراف قرنیه تشکیل می‌دهد.
- قرنیه پرده شفاف جلوی چشم است.
- قرنیه از سه لایه اصلی تشکیل شده است.
لایه میانی
لایه میانی چشم نیز از مشیمیه، جسم مژگانی و عنبیه تشکیل شده است
- رنگدانه‌های موجود در مشیمیه نورهای بازتاب شده داخل کره چشم را باز جذب می‌کنند بنابراین مشیمیه جلوی پخش شدن نورها در چشم را می‌گیرد تا اتاق چشم تاریک شود.
- مشیمیه شامل لایه‌های رنگدانه‌دار و پر از مویرگ‌های خونی است.
- مشیمیه لایه عروقی در بین اسکلرا و شبکیه است که مسئول خون‌رسانی و تغذیه قسمت‌های خلفی چشم را بر عهده دارد.
- جسم مژگانی حلقه‌ای بین مشیمیه و عنبیه است.
- جسم مژگانی به زجاجیه، عنبیه و تار‌های آویزی متصل است.
- جسم مژگانی شامل ماهیچه‌های مژگانی است.
- عنبیه یک پرده دایره‌ای شکل است.
- وسط عنبیه سوراخ است و به آن سوراخ مردمک گفته می‌شود.
- عنبیه دقیقا در جلوی جسم مژگانی و عدسی قرار دارد.
- عنبیه شامل ماهیچه‌های صاف حلقوی و شعاعی است.
- کار عنبیه تنظیم میزان نور ورودی به چشم بر اساس نیاز است.
- عنبیه بخش رنگین چشم در پشت قرنیه است.
لایه داخلی چشم
شبکیه در لایه داخلی چشم وجود دارد.
- شبکیه علاوه بر گیرنده‌های نوری دارای یاخته‌های عصبی نیز است.
- داخلی‌ترین لایه شبکه چشم شبکیه است.
- شبکیه یک پرده حساس در چشم است.
- شبکیه تصاویری که وارد چشم می‌شود را دریافت و آن‌ها را به امواج عصبی تبدیل می‌کند.
- شبکیه لایه میانی کره چشم و صلبیه رگ خونی ندارد.
- در شبکیه تعداد یاخته‌های استوانه‌ای از مخروطی بیشتر است.
عصب بینایی
آکسون(آسه) یاخته‌های عصبی موجود در شبکیه، عصب بینایی را تشکیل می‌دهند که پیام‌های بینایی را به مغز ارسال می‌کند.
نقطه کور
به محل خروج عصب بینایی از شبکیه گفته می‌شود.
زلالیه
- مایعی شفاف است که فضای جلوی عدسی چشم را پر می‌کند
- از مویرگ‌ها ترشح می‌شود.
- مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم و مواد دفعی آن‌ها را جمع آوری می‌کند و به خون می‌دهد.
زجاجیه
- ماده‌ای ژله‌ای و شفاف است.
- فضای پشت عدسی چشم را پر می‌کند.
- سبب حفظ شکل کروی چشم می‌شود.
مبحث ساختار چشم از مباحث ساده و البته مهم زیست شناسی یازدهم است که در این مقاله به آن پرداخته ایم. آموزش‌های جامع و دقیق زیست یازدهم و زیست شناسی پایه زیست پلاسم به شما در یادگیری مفهومی و موفقیت در کنکور کمک می‌کند.
