گردش خون در بدن انسان به دو شکل انجام می‌شود که به دو شکل جزئی یا ریوی، و ماژور یا سیستمیک است و هر کدام به قسمت‌های خاصی خون رسانی و تغذیه می‌کند. برای آشنایی کامل با انواع گردش خون در بدن انسان و ساختار و ویژگی‌های دستگاه گردش خون همراه ما باشید.
دستگاه گردش خون
گردش خون در بدن انسان توسط دستگاه گردش خون و برای رساندن مواد غذایی و گازهای تنفسی به سلول‌های است و اهمیت بالایی دارد. برای اینکه همه‌ی سلول‌های بدن به قدر کافی و در زمان مناسب مواد و انرژی مورد نیاز خود را دریافت کنند به دستگاه گردش خون نیازمند هستیم. دستگاه گردش خون شامل قلب و تمام رگهای بدن بجز رگهای لنفاوی و مايعي به نام خون که مواد غذايي و اکسيژن در آن حل می‌شود است.
برای آشنایی بیشتر با دستگاه گردش خون و انواع گردش خون در بدن نیازمند دانستن تعدادی از تعریف‌ها هستید.
- قلب: تلمبه ماهیچه‌ای خودضربان ساز دستگاه گردش خون بدن که دائما و بی وقفه در حال انقباض و
انبساط است که خون را در سراسر بدن به گردش در می آورد. - سیاهرگ: رگی که خون را به می‌آورد، حتی اگر خون روشن داشته باشد.
- سرخرگ: رگی که خون را خارج می‌کند، حتی اگر خون تیره داشته باشد. سرخرگ یا سیاهرگ ربطی به داشتن یا نداشتن خون تیره و روشن ندارد.
- مویرگ: کوچک‌ترین رگ‌ها که به مبادله مواد می‌پردازد.
- رگهای کرونر(آکلیلی): رگهای تغذیه کننده ماهیچه قلبی که از سرخرگ آئورت منشعب می‌شود و پس
از تغذیه با هم یکی شده و به صورت سیاهرگ به دهلیز راست منتهی می‌شود. - دهلیز: حفره‌هایی که خون را از سیاهرگ‌ها دریافت می‌کنند.
- بطن: حفرهای که خون را از طریق سرخرگ‌ها خارج می‌کند.
- سیستول: به انقباض درآمدن ماهیچه‌های قلب می‌گویند.
- دیاستول: بازگشت ماهیچه‌ها به حالت استراحت را دیاستول می‌گویند.
قلب
تلمبه‌ای ماهیچه‌ای است که خون را به سراسر بدن پمپ می‌کند. قلب دارای 4 حفره است که دهلیز و بطن نامیده می‌شوند. این حفره‌ها طی هر بار پمپ شدن قلب از خون پر شده و سپس خالی می‌شود و خون را به درون فضاهای لوله‌ای شکل به اسم رگ وارد می‌کنند. در انسان قلب بين قفسه‌ي سينه جاي دارد.
حفره‌های قلب
حفره‌ها شامل دو دهلیز و دو بطن می‌شوند. دهلیز راست خون تیره سر و گردن و دست‌ها از طریق بزرگ سیاهرگ زبرین و خون تیره قسمت‌های پایینی قلب را از طریق بزرگ سیاهرگ زیرین گرفته و به بطن راست می‌ریزد. بین دهلیز راست و بطن راست دریچه سه لختی قرار دارد. دهلیز چپ خون روشن پر اکسیژن که از شش‌ها می‌آید از طریق 4 سیاهرگ ششی گرفته و سپس از طریق دریچه دو لختی به بطن چپ می‌رساند. بین دهلیز چپ و بطن چپ دریچه دو لختی قرار دارد.
بطن چپ خون تیره را توسط یک سرخرگ خروجی(آئورت) اصلی خارج می‌کند و به اندام‌ها می‌رساند. بطن چپ ضخیم‌ترین دیواره ماهیچه‌ای قلب را دارا می‌باشد و انرژی بیشتری هم مصرف می‌کند. سرخرگ آئورت در بالای قلب قوس بر می‌دارد و سپس سه انشعاب از روی قوس ایجاد می‌شود. دوتا از این انشعابات خون را به سر و گردن و دست‌ها می‌برد. ادامه قوس به سمت اندام‌های پایین قلب می‌رود. بطن راست خون تیره را توسط یک سرخرگ خروجی(ششی) اصلی خارج می‌کند و به شش‌ها می‌رساند.
رگ ها
رگهای نقش خون رسانی به تمام نقاط بدن را دارند و شامل سه دسته می‌شوند سرخرگ، سیاهرگ و مویرگ. سرخرگ‌ها رگ‌هایی هستند که خون را خارج می‌کنند. دیواره این رگ‌ها کلفت و ماهیچه‌ای است. سرخرگ‌ها در زیر پوست قابل مشاهده نیستند چون نسبت به ساهرگ در عمق بیشتری قرار گرفته‌اند و دارای نبض هستند. سرخرگ‌ها خون تمیز را به اندام‌ها و شش منتقل می‌کنند.
سیاهرگ‌ها رگ‌هایی هستند که خون را به قلب می‌آورند و علاوه بر سیاهرگ ورید نیز نامیده می‌شوند. دیواره این رگ‌ها نازک است و در زیر پوست قابل مشاهده هستند. خون مواد غذایی سلول‌های مختلف بدن را تأمین می‌کند و مواد زائد(دفعی) را از آنها می‌گیرد. اگر رگ‌ها وجود نداشته باشند یا اگر خون درون آنها نباشد، سلول‌ها چون قادر به تغذیه نیستند بعد از مدت کوتاهی می‌میرند.
مویرگ‌ها کوچک‌ترین رگهای دستگاه گردش خون هستند و جنس آنها بافت پوششی سنگفرشی ساده به همراه غشای پایه(شبکه‌ای از رشته‌های پروتئینی و گلیکوپروتئینی) است. وظایف مویرگ‌ها شامل تبادل مواد بین خون و سلول‌ها و تنظیم جریان خون(به واسطه بنداره های موی رگی)
خون
وظایف خون شامل:
- انتقال گازهای تنفسی توسط گلبول‌های قرمز
- رساندن غذاهای جذب شده از ديواره‌ی روده
- انتقال هورمون‌ها به قسمت‌های مختلف بدن
- حفظ گرما
- حفظ آب بدن
- دفاع از بدن به کمک گلبول‌های سفيد
ما در سری مقاله‌های معرفی رشته‌ها مهم‌ترین و برترین رشته‌های کنکور تجربی را به شما معرفی کردیم تا بتوانید بهترین رشته متناسب با توانایی و علاقه خود انتخاب کنید. معرفی کامل رشته پزشکی، معرفی کامل رشته دندانپزشکی، معرفی رشته داروسازی، معرفی کامل و رتبه کنکور تجربی رشته پرستاری و معرفی کامل رشته مامایی از جمله این مقاله‌ها هستند.
انواع گردش خون
همان طور که اشاره شد انواع گردش خون شامل گردش خون عمومی و گردش خون ششی می‌شود.
گردش خون عمومی(سیستمیک)
گردش خون عمومی به بخشی از دستگاه قلبی عروقی می‌گویند که خون دارای اکسیژن را از قلب به بدن می‌رساند و خون بدون اکسیژن(منظور از بدون اکسیژن، اکسیژن کم‌تر است) را به قلب باز می‌گرداند. همیشه سرخرگ‌ها خون را بدون توجه به اکسیژن دار بودن یا نبودن از قلب دور می‌کنند و سیاهرگ‌ها خون را به قلب باز می‌گردانند. سرخرگ‌ها خون اکسیژن دار را به تمام بافت‌ها و سلول‌های بدن می‌رسانند و سیاهرگ‌ها بعد از عمل انتقال اکسیژن و کربن دی اکسید خون را از سلول‌ها و بافت‌ها گرفته و به قلب باز می‌گرداند. در رگهای ششی برعکس این اتفاق می‌افتد.
گردش خون ششی(ریوی)
گردش خون ششی بخشی از دستگاه قلبی عروقی است که خون بدون اکسیژنی که سیاهرگ‌های گردش حون عمومی وارد قلب کرده‌اند را به شش‌ها می‌بر و پس از اکسیژن دار شدن آنها را به خون باز می‌گرداند. خون دارای اکسیژن وارد دهلیز راست قلب می‌شود و به داخل بطن راست قلب جریان می‌یابد و از آنجا به وسیله سرخرگ‌های رششی به شش‌ها می‌رود. سیاهرگ‌های ششی، خونی را که سرشار از اکسیژن شده است به دهلیز چپ قلب بر می‌گرداند و سپس خون از دهلیز چپ به بطن چپ قلب می‌رود و از آنجا به وسیله ی سرخرگ آئورت به تمام بدن می‌رسد.
اگر می‌خواهید در هر کدام از این رشته‌ها برتر قبول شوید باید بدانید که درصد درس زیست شناسی تاثیر زیادی در قبولی شما دارد به همین دلیل آقای حمیدرضا زارعی جزوه‌هایی و بسته‌های آموزشی را متناسب با کنکور و تست‌ها آن در پایه‌های مختلف فراهم آورده‌اند تا بتوانید این درس را به بهترین درد خود برسانید. بسته آموزشی مفهومی زیست شناسی دهم، بسته آموزشی مفهومی زیست شناسی یازدهم، بسته آموزشی مفهومی زیست شناسی دوازدهم و جزوه کامل گیاهی سه سال از جمله جزوه‌ها و دوره‌های فراهم آمده برای شما هستند.
