چرخه ی ضربان قلب یکی از سختترین و حفظیترین مسائل فصل 4 کتاب زیست شناسی دهم شما یعنی گردش مواد در بدن است. با یادگیری نکات برتر و کلیدی چرخه ی ضربان قلب میتوانید تستهایی که در کنکور میآید را به آسانس پاسخ دهید.
الزامات چرخه ی ضربان قلب
- اول از همه شما باید شکل قلب را به خوبی بلد اشید منظورم اولین شکل فصل 4 که در بالا آمده است. باید چپ و راست قلب را تشخیص دهید و اسم رگها را به خوبی بدانید.
- قلب دارای دو نوع گردش خون است؛ گردش خون ششی که قلب خون سیاه و کم اکسیژن را به ششها میبرد و خون روشن و پراکسیژن دریافت میکند و گردش خون عمومی که قلب به همهی اعضای بدن خون میفرستد.
- شما باید نام و جایگاه دریچههای قلب را به خوبی بلد باشید هم از بالا و هم از کنار که باز در اولین شکل فصل چهار قرار دارد.
خب حالا میتوانیم وارد چرخه ی ضربان قلب شویم.
بررسی کامل چرخه ی ضربان قلب
قلب تقریبا در هر ثانیه یک ضربان دارد و ممکن است در یک فرد با عمر متوسط در طول عمرش نزدیک به سه میلیارد بار منقبض شود؛ بدون اینکه هیچ ماهیچهی اسکلتی استراحت کند.
چرخه ی ضربان قلب شامل دو بخش استراحت(دیاستول) و انقباض(سیستول) است؛ که به طور متناوب انجام میشود. ب آن دوره یا چرخهی قلبی هم میگویند. در طی هر دوره قلبی قلب با خون سیاهرگها پر و سپس منقبض میشود و خون را به سراسر بدن میفرستد.
استراحت عمومی
قلب در حالت استراحت است و انقباضی مشاهده نمیشود. ایجاد پیام الکتریکی با کمک شبکه هادی قلب در انتهای این چرخه آغاز میشود. در ابتدای این چرخه که انتهای انقباض بطنی است صدای دوم قلب را میشنویم که به دلیل برخورد خون با دریچهی سینی است خون میخواهد به بطن بازگردد ولی دریچه سینی مانع میشود.
سرخرگ ها با حفط فشار سرخرگی و در سیاهرگ ها دریچه های لانه کبوتری و ماهیچه ها کمک میکنند تا فشار خون متوقف نشود و پیوسته رو به جلو حرکت کند. دهلیز ها و بطن ها هر دو دارای پر شدن هستند. این چرخه انتهای موج T در نوار قلب است و زمان این چرخه 0.4 ثانیه است.
انقباض دهلیزی
انقباض در قسمت فوقانی قلب رخ میدهد اما بطنها همچنان در حال استراحت هستند و انقباضی ندارند. پیام الکتریکی در تمام دهلیز راست و چپ منتشر شده و همچنین صدای اول قلب که بم تر و بلند تر است پس از اتمام این چرخه اتفاق میافتد. پس از برگشت دهلیزها به حالت استراحت با ایجاد مکش باعث حفظ فشار خون در سیاهرگها میشوند.
در این چرخه دهلیزها کاملا تخلیه از خون شدهاند و بطنها پر از خون هستند. زمان چرخهی انقباض دهلیزی 0.1(میزان استراحت دهلیز در چرخه 0.7 ثانیه است) است. این چرخه کوتاهترین مرحلهی چرخهی ضریان قلب است و به این دلیل است که دهلیزها بیشتر زمان را در حال استراحتاند. این چرخه موج P در نوار قلب است.
انقباض بطنی
بطنها در حال انقباض هستند و دهلیزها مشغول استراحتاند. پیام الکتریکی شبکه هادی قلب توسط گره دهلیزی بطنی با کمی تاخیر از دیواره میانی بطنها به نوک انتهایی بطنها رفته و سپس به سمت بالا میآید و به هر دو بطن پیام انقباض را صادر میکند. صدای اول قلب در ابتدای این چرخه آغاز میشود و صدای دوم قلب نیز در انتهای این بخش اتفاق میافتد. فشار سرخرگی و سیاهرگی بالا میرود و خون به تمامی نقاط بدن و سیستم های دیگر بدن میرسد.
دهلیزها در حال پر شدن هستند و بطنها خالی میشوند البته مقداری خون در آنها باقی میماند. زمان این چرخه 0.3 ثانیه(بطن ها به طور کلی 0.5 ثانیه در حال استراحت هستند) است. این چرخه در زمان موج QRS نوار قلب است.
در این بخش مهمترین چیز شکلها هستند شکلهای کتاب را به خوبی مطالعه کنید و شکلها که در این مقاله و در جزوه آقای حمیدرضا زارعی است میتواند اطلاعات تکمیلی را در اختیار شما قرار دهد.
علاوه بر درس خواندن عواملی مثل خواب یک کنکوری و خودباوری و دانستن نحوهی تست زدن از مهمترین درسهایی است که شما باید بیاموزید. برای دریافت جزوه و فیلمهای آموزشی آقای حمیدرضا زارعی به این صفحه مراجعه کنید.
